تیرچه پیش تنیده چیست؟
معرفی تیرچه پیش تنیده و نقش آن در ساخت‌وساز مدرن
تیرچه پیش تنیده چیست؟ (Prestressed Joist) نوعی تیرچه پیش‌ساخته بتنی است که به‌جای میلگرد معمولی، در آن از کابل‌های فولادی مخصوص پیش‌تنیدگی با نام تجاری PC Wire Spiral استفاده می‌شود. این کابل‌ها در طول فرآیند تولید تحت کشش قرار می‌گیرند و بعد از عمل‌آوری بتن، نیرو را به قطعه منتقل می‌کنند. بتن معمولاً با مقاومت حداقل C35 و گاهاً تا C40 تولید می‌شود. عرض تیرچه حدود ۱۲ سانتی‌متر و ارتفاع آن بسته به تعداد کابل (۳ تا ۷ وایره) بین ۱۵ تا ۱۷ سانتی‌متر است.
اهمیت پیش‌تنیدگی
بتن با مقاومت فشاری بالا اما تحمل کشش ضعیفی دارد. پیش‌تنیدگی موجب می‌شود بتن تحت نیروی فشاری اولیه قرار گیرد، تا تنش‌های کششی در هنگام بارگذاری خنثی شوند. این تکنولوژی که در سال ۱۹۲۷ توسط یوجین فریسینت معرفی شد، امکان بهره‌برداری از تیرچه‌های سبک‌تر با دهانه‌های بلندتر را فراهم کرده.
تولید تیرچه پیش تنیده
گام‌های اصلی تولید:
- چیدن کابل‌های PC Wire: تعداد کابل‌ها بر اساس طول تیرچه و بارگذاری تعیین می‌شود (۳ الی ۷ وایر).
- کشیدن کابل‌ها تا ۷۰–۸۰٪ مقاومت نهایی با استفاده از جک‌های کالیبره‌شده.
- بتن‌ریزی با اسلامپ صفر، معمولاً با عیار سیمان ۴۵۰–۵۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب.
- دستگاه اکسترودر از برند آلمان (وایلر) مقطع T معکوس تیرچه را شکل می‌دهد.
- عمل‌آوری بخار (کیورینگ) به مدت ۱۵–۴۸ ساعت با دمای نزدیک ۷۰ °C.
- آزادسازی کابل‌ها پس از تأیید مقاومت بتن و انتقال نیروی پیش‌تنیدگی به قطعه.
- کنترل کیفیت شامل نمونه‌گیری مکعبی، بررسی ابعاد و خیز منفی قبل از تحویل.
دسته‌بندی تیرچه‌ها بر اساس تعداد وایر و دهانه
۳ وایره: مناسب دهانه تا ۵.۴ متر.
۴–۵ وایره: برای دهانه ۵.۵ تا ۷.۴ متر.
۶ وایره: برای دهانه ۷.۵ تا ۸.۴ متر.
۷ وایره: دهانه‌های ۸.۵ تا ۱۲ متر (یک‌رشته در جان + چند رشته در پاشنه).
نکته مهم: اکثر کارخانه‌ها حداقل تعداد از این وایرها را شارژ می‌کنند تا مقاومت کافی برای کاربردهای مسکونی، پارکینگ و تجاری تأمین شود.
مشخصات فنی و استانداردها
- بتن با مقاومت حداقل C35 و اغلب C40، با عیار سیمان ۴۵۰–۵۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب
- کابل PC Wire Spiral با مقاومت کششی ۱۸۵۰–۱۹۰۰ مگاپاسکال و قطر ۵ میلی‌متر
- تولید مطابق استاندارد ملی ۲۹۰۳–۳ و آیین‌نامه‌های جهانی (ACI، Eurocode)
- عمل‌آوری با بخار برای جلوگیری از تنش‌های حرارتی و تضمین دوام بتن
قیمت تیرچه پیش تنیده
فروردین ۱۴۰۴:
- دهانه ۱–۳.۹ متر، ۳ وایره: ۹۸۰۰۰ تومان/متر
- دهانه ۴–۵.۴ متر، ۳ وایره: ۱۰۲۰۰۰ تومان/متر
- دهانه ۵.۵–۶.۴ متر، ۴ وایره: ۱۲۵۰۰۰ تومان/متر
- دهانه ۶.۵–۷.۴ متر، ۵ وایره: ۱۶۴۰۰۰ تومان/متر
- دهانه ۷.۵–۸.۴ متر، ۶ وایره: ۱۹۴۰۰۰ تومان/متر
- دهانه ۸.۵–۹.۹ متر، ۷ وایره: ۲۳۴۰۰۰ تومان/متر
- دهانه ۱۰–۱۱ متر، ۷ وایره: ۲۴۶۰۰۰ تومان/متر
نکته: قیمت‌ها به نوع کابل، مقاومت بتن، کیفیت تولید و میزان حجم پروژه بستگی دارد.
مزایا و معایب
✅ مزایا
- امکان ساخت سقف‌های با دهانه بلند (تا ۱۲ متر) بدون ستون میانی
- کاهش وزن مرده، بتن‌ریزی کمتر و حذف شمع‌بندی متراکم (هر ۳ متر به‌جای هر ۱.۲ متر)
- کیفیت و کنترل در کارخانه، کاهش احتمال خطای اجرایی
- مقاومت خمشی و برشی افزایش‌یافته؛ در برخی دهانه‌ها نیازی به میلگرد اوتکا نیست
- کاهش هزینه مستقیم (۳۰–۵۰٪ نسبت به تیرچه‌های سنتی) و غیرمستقیم (حذف بتن و شمع)
⚠️ معایب
- نیاز به کارخانه و تجهیزات مخصوص؛ تولید داخل کارگاهی امکان‌پذیر نیست
- حساسیت به کیفیت کابل و بتن؛ نیاز به آزمایش‌های QC مستمر
- در اجرای اسکلت فلزی یا اتصال کلاف باید با دقت انجام شود
نحوه اجرا
در اسکلت بتنی:
- چیدن تیرچه‌ها با فواصل ۵۰–۷۰ سانتی‌متر
- زمینه‌سازی و نصب یونولیت تا حدود ۱۰ سانتی‌متر از پاشنه
- اجرای میلگرد کلاف میانی و ممان منفی طبق نشریه ۵۴۳
- بتن‌ریزی دال با ضخامت مشخص، ویبره و کیورینگ
در اسکلت فلزی:
- استفاده از تیرآهن مناسب (مثلاً I16/I18)
- نصب پلیت اتصال با جوش زیر پاشنه تیرچه
- تطبیق ارتفاع و هم‌راستایی برای جلوگیری از ناهمواری
- کارگذاری یونولیت و میلگردهای ممان منفی/کلاف
- بتن‌ریزی و ویبره نهایی
نکات اجرایی مهم
- کلاف میانی: در دهانه‌های >۴ متر، حداقل یک کلاف استفاده شود؛ برای دهانه ≥۷ متر، ۲–۳ کلاف لازم است
- میلگرد حرارتی: به‌صورت شبکه با فاصله ۲۵–۳۵ سانتی‌متر استفاده می‌شود
- پاشنه یونولیت: پایه پاشنه باید بدون یونولیت باشد تا بتن نشیمن کافی داشته باشد
- فاصله شمع: حداکثر هر ۳ متر برای تیرچه پیش تنیده طبق نشریه
نکات پایانی
تیرچه‌های پیش تنیده گزینه به‌صرفه، سریع و فنی برای ساخت سقف هستند؛ به‌ویژه در پروژه‌های با دهانه بلند یا نیاز به حذف ستون داخلی. با طراحی دقیق، تولید کنترل‌شده و اجرای استاندارد، عملکرد و ایمنی سازه تضمین می‌شود.
برای دریافت پیش‌فاکتور دقیق، نقشه محاسباتی، یا مشاوره فنی—چه برای اسکلت بتنی و چه اسکلت فلزی—کارشناسان صنایع بتن پیش تنیده ایران آماده‌اند. مستندات و نقشه‌هایت رو ارسال کن تا در سریع‌ترین زمان برات پروژه‌ات رو برآورد و راهنمایی کنیم!
تکنولوژی پیش‌تنیدگی در سازه‌های بتنی، مطابق با استانداردهای بین‌المللی از جمله ACI، نقش مهمی در بهینه‌سازی عملکرد سازه‌ها ایفا می‌کند. منبع: American Concrete Institute
برای مشاهده مشخصات فنی، جدول قیمت به‌روز و سفارش مستقیم، به صفحه محصول تیرچه پیش‌تنیده در سایت ما مراجعه کنید.
